Jak rośnie kawa? Plantacja kawy na São Jorge na Azorach

Na Azorach, a konkretnie na wyspie Sao Jorge w Faja dos Vimes, od kilkudziesięciu lat funkcjonuje jedna z nielicznych plantacji kawy w Europie. Jest to też jedyna plantacja kawy na Azorach.

Faja dos Vimes w Sao Jorge na Azorach to magiczne miejsce. Fajas to obszary charakterystyczne dla wyspy Sao Jorge. Nie występują nigdzie indziej na Azorach. Powstały ze strumieni lawy lub skalnych osuwisk, które przez tysiąclecia tworzyły płytkie obszary przy samym brzegu. Obecnie służą często za kąpieliska lub tereny uprawne (stąd nazwa faja – od feijões, czyli fasola). Faja dos Vimes jako jedyna spośród 74, szczyci się ekologiczną uprawą kawy.

Sama Faja jest wspaniała: po zjechaniu stromą, ale dobrze utwardzoną drogą, która schodzi z otaczającego płaskowyżu do poziomu morza, znajdujesz się na surrealistyczny płaskowyż. Z jednej strony otoczonym oceanem, a z drugiej zwieńczony imponującymi drzewami porastającym strome zbocza. Można odnieść wrażenie, że czas się tu zatrzymał, mimo obecności samochodów. A życie płynie niespiesznie i bardzo powoli.

Plantacja kawy w Faja dos Vimes i Cafe Nunes

Na tyłach budynku, który mieści kawiarnię, jak i dom, znajduje się największa plantacja kawy na archipelagu Azorów.

Rodzina Nunes produkuje kawę organiczną bez korzystania z pestycydów. Cały proces zbierania i obróbki odbywa się ręcznie. Czerwone owoce są wybierane spośród pozostałych i transportowane na duże płaskie ułożone kaskadowo balkony, na których owoce się suszą. Następnie zdejmowana jest skórka, a owoce znowu podlegają suszeniu. Dopiero, gdy będą naprawdę małe, mogą być palone w piecu i następnie mielone. To długi i żmudny proces.

Nad kawiarnią jego żona Alzira Nunes i jego siostra Carminda zajmują się produkcją pikowanych narzut, serwetek i obrusów w charakterystyczne wzory z wyspy São Jorge. „Jesteśmy jedynymi, którzy nadal je produkują na wyspie” – mówią.

Co wyróżnia kawę z Azorów?

Azorską kawę wyróżnia fakt, że rośnie niemalże nad brzegiem morza. Plantacja rozciąga się od wysokości kilku metrów nad poziomem morza do kilkuset. Jest bowiem położona na stromym klifie i pnie się wysoko do góry.

Arabika w Indonezji czy w Brazylii, skąd przyjechały tutejsze sadzonki arabiki, rośnie na wysokości od 600-800 do 1800-2000 m n.p.m. Jednak klimat Sao Jorge bardzo kawie odpowiada. Kawowce lubią gorący i wilgotny klimat, żyzną glebę i słońce. Wszystkie warunki są spełnione na Sao Jorge, bo nie ma tam typowej zimy, a klimat jest bardzo wilgotny i łagodny, określany mianem umiarkowanego ciepłego. Średnie temperatury w zimie nie spadają poniżej 12 stopni. Dzięki temu kawa dojrzewa już w marcu, a zbiory trwają przeważnie przez cztery miesiące: od początku kwietnia do końca lipca.

Pojedyncze drzewa kawowca można jeszcze znaleźć w dwóch innych miejscach: Fajã das Almas i Fajã de S. João. Rosną tylko na południu wyspy, gdyż na północy klimat nie jest sprzyjający.

Kiedy najlepiej odwiedzić plantację?

W bieżącym roku kawę zaczęto zbierać już w drugiej połowie marca, ok. 2 tygodni przed standardową porą. Także jeśli chcecie zobaczyć jak wygląda naturalne suszenie kawy na słońcu, to najlepiej przyjechać właśnie w tym okresie. W lipcu kawa jest wypalana i wtedy wokół całej plantacji w Faja Dos Vimes roznosi się cudowny zapach. Wypalanie trwa wiele dni, więc jest większa szansa, by akurat go doświadczyć.

Manuel Nunes rozbudował plantację z kilkunastu drzewek kawowca do ponad 500. Obecnie plantacja przynosi do 1 tony kawy rocznie. To i tak bardzo mało. Taka ilość nie pozwala na jej eksport czy sprzedać chociażby w innych miejscach na wyspie.

Nunes Café – ceny:

Kawa w kawiarni Nunes kosztuje 1 EUR, babeczki wypiekane na miejscu są w tej samej cenie. Warto tu przyjechać i spróbować tej lokalnej kawy. Mała torebka kawy mielonej lub w ziarnach kosztuje 8,5 EUR (za 50 g).

Kawa na Azorach – ciekawostka:

Rząd Regionalny Azorów, Delta Cafés i Stowarzyszenie Producentów Kawy z Azorów (APAC) pod koniec maja 2023 roku zorganizowały spotkanie „Rozwój Kultury Kawy” na wyspie Terceira i wyspie São Miguel.

Kawa w 100% portugalska, wyprodukowana na Azorach, stanie się rzeczywistością w najbliższym czasie. CEO Rui Miguel Nabeiro Grupy Delta Cafés (jeden z największych producentów kawy w Portugalii) powiedział: „Wierzymy w wartość tego projektu dla wszystkich zaangażowanych stron, zarówno pod względem społecznym, środowiskowym, jak i ekonomicznym. […] Pierwsze kroki zostały podjęte, a nawiązana przez nas współpraca wpisze kawę z Azorów na mapę”.

Do przeczytania!

E.

P.S. Inne plantacje kawy w Europie możecie spotkać np. na Gran Canarii lub w okolicach włoskiego Palermo. Żadna z europejskich plantacji nie produkuje kawy na masową skalę.